Dış Ticaret

İletişim : 0 332 342 14 44 E-mail: bilgi@ktb.org.tr

Küresel hububat üretiminde; AB (28) haricinde tüm majör ihracatçı ülkelerde artış gerçeklemiştir. Hububat arzında yaşanan bu bollukta son 4 yıldır hava koşullarının olumlu seyretmesinin yanı sıra, getiri oranları yüksek olan mısırın hem ekim alanında hem de veriminde kaydedilen sürekli artış etkili olmuştur. Küresel hububat tüketimi, yüksek hasat ve cazip fiyatların etkisiyle özellikle mısır kullanımındaki artışla rekor seviye olan 2.072 milyon ton olarak tahmin edilmektedir. Bu rakam, bir önceki dönemin 88 milyon ton üzerindedir. Tüketimdeki güçlü artışa rağmen küresel stokların hem yüksek cari üretim hem üst üste bol üretimin getirdiği yüksek açılış stoklarına bağlı olarak rekor seviye olan 513 milyon tona ulaşması öngörülmektedir.

BUĞDAY

Dünya buğday ekim alanları 2016/17 döneminde 222 milyon hektarla bir önceki yılın rekor seviyesinin sadece %1 altında gerçekleşmiştir. Ekim alanlarındaki düşüşe rağmen verimin 3,39 Ton/Ha ile rekor seviyeye ulaşması, üretimin geçen yıla göre %2 artışla rekor seviyeye ulaşmasını sağlamıştır. 2016/17 döneminde küresel buğday üretimi, bir önceki döneme göre yaklaşık 18 milyon ton artışla yeni rekor olan 754 milyon ton düzeyine yükselmiştir. Dünya çapında AB ve Ukrayna dışında majör ihracatçı ülkelerde üretim düşüşü yaşanmamıştır. Cari sezonda arz bolluğu olmasıyla birlikte kalite konusunda küresel çapta sorun yaşanmıştır.

Küresel buğday tüketiminin Avustralya, Kanada, ABD, Rusya ve Hindistan'da artmasıyla birlikte 737 milyon tona yükselmesi öngörülmektedir. 2016/17 döneminde küresel ticaretin, özellikle üretiminde üst üste düşüş yaşanan ve stokları sert düşüş gösteren Hindistan'ın buğday ithalat vergisini kaldırılması ve Brezilya'ya Arjantin ve ABD'den artan sevkiyatlar neticesinde yükselmesi öngörülmektedir. Buna karşılık en belirgin ihracat artışı rekor üretim kaydeden Avustralya'da görülmüştür.

2016/17 dönemi buğday üretim tahminlerine göre dünyada ilk sırada %19'luk pay ile AB (28) ülkeleri yer alırken bunu %17 ile Çin ve %12 ile Hindistan takip etmektedir. Türkiye, dünya buğday üretiminin %3'ünü gerçekleştirmektedir.

Uluslararası Hububat Konseyi (IGC) verilerine göre Avustralya, ABD, Rusya, Kanada, Arjantin ve Kazakistan'da bir önceki yıla göre üretim artarken AB, Çin, Hindistan, Türkiye ve Ukrayna'da üretim düşüş göstermiştir. Dünyada üretimdeki bolluğa rağmen kaliteli ürün tedarikinde sıkıntı yaşanmıştır.

2016/17 dönemi buğday üretim tahminlerine göre dünyada ilk sırada %19'luk pay ile AB (28) ülkeleri yer alırken bunu %17 ile Çin ve %12 ile Hindistan takip etmektedir. Türkiye, dünya buğday üretiminin %3'ünü gerçekleştirmektedir.

2016/17 döneminde en yüksek ortalama buğday verimi, düşüş göstermesine rağmen yine AB (28) ülkelerinde gerçekleşmiştir. Dünyada artış trendinde olan buğdayın ortalama verimi, 2016/17 döneminde önceki döneme göre %3 artış göstererek rekor seviyesine (3,39 Ton/Ha) ulaşmıştır. Geçen yıla göre dünya üretimindeki artışta payı olan Kanada, ABD, Rusya, Avustralya ve Arjantin'in verimlerinde artış olduğu görülmektedir.

ARPA

2016/17 döneminde toplam ekim alanının %5 azalmasına rağmen ortalama verimin artması sonucunda küresel arpa üretiminin son 7 yılın en yüksek seviyesinde gerçekleşmesi beklenmektedir. Yüksek devir stokları ile 2016/17 dünya arpa arzı son 10 yıl ortalamasının üzerinde öngörülmektedir. Önceki döneme göre Rusya, Ukrayna, Avustralya, Kanada ve Kazakistan'ın arpa üretiminde artış; AB, ABD, Arjantin, Fas ve Türkiye'de düşüş beklenmektedir.

Dünya arpa üretiminin %40'ını karşılayan AB'nin (28) en önemli üretici ülkeleri Fransa, Almanya, Birleşik Krallık ve İspanya'dır. Bu 4 ülke, 2016/17 döneminde toplam 37 milyon ton ile AB arpa üretiminin %60'ını oluşturmuştur. Dünyanın ikinci en büyük arpa üreticisi %12'lik pay ile Rusya'dır. Dünya üretiminin %9'unu karşılayan Avustralya ise ülkeler bazında dünyanın en büyük arpa ihracatçısıdır. Türkiye, ortalama olarak dünya arpa üretiminin %5'ini gerçekleştirmektedir.

2016/17 döneminde AB, Avustralya, Kanada, Sahra-altı Afrika ve Pasifik Asya ülkelerinde yemlik ve maltlık arpa kullanımındaki artışın Çin ve Suudi Arabistan'ın yemlik talebindeki azalışı dengelemesi sonucunda küresel arpa tüketiminin 2015/16 döneminin sadece %1 altında 146 milyon seviyesinde gerçekleşmesi öngörülmektedir. 2016/17 dönemi küresel arpa kapanış stoklarının, yüksek üretimin ardından tüketimin aynı seviyede kalması ve ithalat talebinin azalması ile ikinci yıl yükselmeye devam ederek 32 milyon tona ulaşması beklenmektedir.

Son on yılda %25 artış gösteren dünya arpa ortalama veriminin 2016/17 sezonunda geçen sezonun rekor seviyesini (2,99 Ton/Ha) aşarak hektar başına 3,1 tona ulaşması beklenmektedir. En yüksek arpa veriminin başta Belçika, Almanya ve Birleşik Krallık olmak üzere AB (28) ülkelerinde gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.

MISIR

Dünya mısır üretimi dünya genelinde hem ekiliş alanlarındaki genişleme hem de verimdeki artışa bağlı olarak 2016/2017 piyasa yılında bir önceki yıla kıyasla 79 milyon ton artış göstererek 1.053 milyon ton seviyesine yükselmiştir. Söz konusu artışta en büyük pay dünyanın en büyük mısır üreticisi olan ABD'deki üretimin önceki sezona kıyasla 39 milyon ton seviyesindeki artışından kaynaklanmaktadır.

Mısır dünyada hububat ürünleri içerisinde ekim alanı bakımından ikinci, üretimde ise ilk sırada yer almaktadır. Dünya mısır üretiminin %37'si ABD'de, %21'i Çin'de ve % 13'ü Güney Amerika'da yapılmaktadır.

Dünya mısır verimi 2010 yılından beri ortalamanın üzerindedir. Ancak 2012 yılındaki kuraklığın özellikle ABD ve AB mısır verimini düşürmesi ile dünya ortalama verimi düşüş göstermiş, bu sezon ise 2014 yılındaki rekor seviyesinin (5,6 Ton/Ha) de üzerine çıkarak 5,7 Ton/Ha olan yeni bir rekor düzeye ulaşmıştır.

Dünya mısır tüketimi, yıllar itibariyle yükseliş göstermekte olup 2011 yılından itibaren son on yıllık ortalamanın üzerinde seyretmektedir. Küresel arzın bir önceki sezona göre yükselmesi, buna bağlı olarak fiyatların düşük seyretmesi ve üretimin tüm dünyada artmasına bağlı olarak ürünün ulaşılabilir olması neticesinde dünya genelinde tüketim miktarı artmış; ilk defa tüketim 1 milyar ton seviyesine yükselmiştir. 2016/17 dönemi dünya mısır tüketimi öngörüsünde %30'luk pay ile ilk sırada yer alan ABD'yi Çin, AB, Brezilya ve Meksika izlemektedir. ABD ve Çin'in mısır tüketimi, toplam tüketimin %52'sine karşılık gelmektedir.

ABD, Brezilya ve Arjantin gibi dünya mısır ihracatında önde gelen ülkeler grubuna son yıllarda mısır üretimi ve ihracatında büyük sıçramalar yapan Ukrayna da katılmıştır. 2016/17 döneminde bu dört ülkenin ihracatı, toplam dünya ihracatının %85'ini oluşturmaktadır. Geçmiş yıllarda kayda değer bir mısır ihracatçısı olan Çin, artan iç talep nedeniyle 2008 yılından itibaren mısır ithalatçısı konumuna gelmiştir. Dünya mısır ihracatı 2008/09 döneminden bu yana sürekli olarak yükselmiştir.

Küresel mısır fiyatları, dünya genelinde üretimin bol olması ve kapanış stoklarının sürekli biçimde artmasına bağlı olarak düşük seyretmektedir.

ÇAVDAR

2016/17 döneminde dünya çavdar üretim tahmini, bir önceki yıla göre %2,3 artış göstererek 13 milyonun biraz üzerine çıkmıştır. Aynı dönemde tüketimde %1,1 azalış gözlemlenirken ticaret hacminde %5,7 artış, kapanış stoklarında ise %8,4 azalış göze çarpmaktadır.

YULAF

2016/17 döneminde dünya yulaf üretimi, bir önceki yıla göre yaklaşık %6,1 artış göstererek yaklaşık 24 milyon tona yükselmiştir. Yulaf üretimi başlıca üreticilerden Avustralya, AB, Rusya ve Ukrayna'da artarken Kanada, ABD ve Türkiye'de düşüş göstermiştir.

ÇELTİK-PİRİNÇ

Dünya pirinç üretimi 2016/17 döneminde bir önceki yıla göre %2 artarak 483 milyon ton seviyesine ulaşmıştır. 2016/17 sezonundaki yaklaşık 10 milyon tonluk artışın %80'ini Hindistan, Çin, Tayland ve Filipinler gerçekleştirmiştir. 2016/17 sezonunda önde gelen ülkelerin çeltik verimliliğinde ekim alanlarının büyümesi nedeniyle bir miktar gerileme gözlemlense de son 10 yılda küresel çeltik verimliliği ortalama %7 artmıştır. Verimlilikte ilk sıralarda Avustralya, Mısır ve ABD yer alsa da son 10 yılda en büyük ilerlemeyi Türkiye, Çin, Vietnam ve Bangladeş göstermiştir. Dünya pirinç tüketimi 2016/17'de üretimdeki yükselişe paralel olarak %2 civarında artmış ve 482 milyon ton seviyesine ulaşmıştır.

2017/18'de üretimle birlikte tüketimin de artacağı öngörülmektedir. Üretimdeki bolluk sayesinde 2016/17'de düşen pirinç fiyatlarının 2017/18'de artması beklenmemektedir.

Dünya nüfusunun %60'ı Asya'da yaşamakta, pirinç ekim alanlarının %87'si (142 milyon ton hektar) Asya'da bulunmakta ve pirinç üretiminin yaklaşık %90'ı (433,8 milyon ton) Asya'da yapılmaktadır. Geleneksel beslenme alışkanlıkları, iklimin uygunluğu ve nüfus büyüklükleri nedeniyle toplam pirinç üretiminin ve tüketiminin yarısından fazlasını Asya gerçekleştirmektedir.

Dünya pirinç tüketimi 2016/17'de üretimdeki yükselişe paralel olarak %2 civarında artmış ve 482 milyon ton seviyesine ulaşmıştır.

2016/17 sezonu toplam pirinç ticareti, üretime paralel olarak %5 artmıştır. Pirinç ticareti 2016'da %5 artarken 2007-2016 yılları arasında %41 büyümüştür. Özellikle Hindistan ihracatını son 10 yılda %132 artırarak küresel ticarette ilk sıraya geçmiştir. 2016/17 sezonunda ihracatını önceki yıla göre en çok artıran ülke %22 ile Vietnam olmuştur. ABD ve Brezilya'nın ihracatı önceki yıla göre %6 artış göstermiştir Son 10 yıllık dönemde ise Çin'in ihracatı yaklaşık %60 ve Tayland'ın ihracatı %7 düşerken; Hindistan'ın ihracatı %80, Pakistan'ın ihracatı %48 ve Vietnam'ın ihracatı %28 artmıştır.

2016/17 döneminde dünya pirinç ihracatının %27'sini Hindistan, %23'ünü Tayland ve %14'ünü Vietnam gerçekleştirmiştir.

Kaynak: TMO 2016 Sektör Raporu, USDA, AB ve ICG Verileri.